Czas czytania: 8 min

Jak wydłużyć żywotność filtrów w oczyszczaczach powietrza?

Żywotność filtrów w oczyszczaczach powietrza może się między sobą znacząco różnić. Podczas gdy japoński producent Sharp deklaruje, że jego urządzenia mogą pracować bez ich wymiany przez nawet 10 lat, inni mówią o 12 czy 24 miesiącach. Od czego uzależniony jest ostateczny czas eksploatacji filtra i kiedy mówimy wyłącznie o chwycie marketingowym, który ma przyciągnąć klienta? Przedstawiamy najważniejsze informacje, które pomogą w efektywnym użytkowaniu oczyszczacza powietrza.

Najpowszechniej spotykane filtry do oczyszczaczy powietrza to: filtr wstępny, filtr HEPA oraz filtr węglowy. Każdy z nich odpowiada za zatrzymywanie lub neutralizację innego rodzaju zanieczyszczeń i podlega zupełnie innym zasadom czyszczenia czy wymiany. Kupując urządzenie oczyszczające powietrze, należy wziąć więc pod uwagę nie tylko jego rodzaj, ale także żywotność – ta zaś wahać może się od 6 miesięcy do nawet 10 lat! Od czego zależy i jak skutecznie ją wydłużyć? Przedstawiamy poprawne zasady użytkowania filtrów.

Filtry HEPA w oczyszczaczach powietrza

Czym są filtry HEPA i który jest najlepszy do oczyszczacza powietrza, pisaliśmy w artykule “Rodzaje filtrów - EPA, HEPA, ULPA”. Tym razem chcemy więc przybliżyć ich działanie. Przekonaj się, jakie zanieczyszczenia zatrzymują i jak to jest możliwe.

Udowodniono, że najlepsze filtry HEPA potrafią zatrzymywać ponad 99,9% zanieczyszczeń o wielkości zaledwie 0,003 mikrometra z powietrza przechodzącego przez nie. Przechwytują więc m.in:

• zarodniki roztoczy w kurzu (0,5-50 µm),
• wirusy i bakterie (0,003-10 µm),
• pyły zawieszone PM2.5 (1-2,5 µm),
• pyły zawieszone PM10 (2,5-10 µm),
• pyłki roślin (5-100 µm).

Doceniamy je szczególnie ze względu na usuwanie mikroskopijnych wirusów oraz pyłów zawieszonych PM2.5, PM10 czy PM1, które stanowią składniki smogu. To właśnie one w najprostszy sposób mogą przedostawać się do naszych płuc czy krwiobiegu.

Jak działają filtry HEPA?

Należy zdawać sobie sprawę, że poszczególne cząsteczki zanieczyszczeń różnią się między sobą wielkością, masą oraz prędkością poruszania się, co sprawia, że oddziałują na nie różne zjawiska fizyczne. Aby ich usuwanie z powietrza odbywało się z maksymalną skutecznością, filtry HEPA opierają swoje działanie na 4 mechanizmach: przesiewaniu, dyfuzji, inercji i przechwyceniu. Każdy z nich oddziałuje na inne zanieczyszczenia.

• 1) Przesiewanie Przesiewanie, inaczej nazywane zderzeniem, to sytuacja, gdy duży rozmiar zanieczyszczenia sprawia, że nie mieści się ono pomiędzy włóknami filtra – musi się więc na nim zatrzymać. To podstawowy mechanizm, którego udział chcemy żeby był jak najmniejszy, ponieważ dochodzi do zatkania porów filtra i powietrze zawierające mniejsze (a co za tym idzie – groźniejsze) substancje nie zostaje poddane filtracji. Właśnie dlatego oczyszczacze powietrza posiadają filtr wstępny, który zatrzymuje największe drobiny kurzu, przedłużając tym samym żywotność filtra HEPA, równolegle pozwalając mu skupić się na mniejszych, bardziej niebezpiecznych frakcjach pyłu.
• 2) Dyfuzja Do dyfuzji dochodzi, gdy małe i lekkie cząsteczki poruszają się w sposób chaotyczny i przypadkowo “wpadają” na filtr, który je zatrzymuje. Zjawisko dotyczy pyłów PM10.
• 3) Inercja Inercja, in. osadzanie bezwładnościowe, dotyczy drobin o dużej masie – muszą być cięższe niż powietrze, by nawet po zmianie kierunku jego strumienia wciąż poruszały się jednym torem aż do momentu uderzenia we włókno filtra.
• 4) Przechwycenie Zjawisko niezbędne do wychwycenia cząstek, które są jednocześnie za małe, by się osadzić na włóknach i za duże, by doszło do dyfuzji. Drobiny “płyną” ze strumieniem powietrza, a gdy dotkną włókna, zostają przez nie “przechwycone” w wyniku różnic w ładunku elektrostatycznym.

Filtry węglowe w oczyszczaczach powietrza

W oczyszczaczach powietrza znajdziemy również filtry z węglem aktywnym, czyli substancjami organicznymi o dużej zawartości węgla, które zostały poddane działaniu wysokiej temperatury w warunkach beztlenowych. W taki sposób wytwarza się porowaty węgiel. Ważna jest jego “aktywacja” dużym ciśnieniem i gazem w postaci tlenu, pary wodnej lub dwutlenku węgla, by zwiększyć liczbę porów i je pogłębić celem zwiększenia pojemności i skuteczności w usuwaniu zanieczyszczeń organicznych. Okazuje się, że 1 gram stosowanego w oczyszczaczach węgla aktywnego po rozwinięciu mierzy ok. 1500 m². Dlaczego to takie ważne?

• Większa zawartość (masa) węgla aktywnego wpływa korzystnie na jego żywotność.
• Im większa powierzchnia, tym większa pojemność usuwania zanieczyszczeń (adsorpcja).
• Grubość filtra zapewnia dłuższy kontakt powietrza z filtrem, tym samym zwiększa szanse na zjawisko chemisorpcji (adsorpcji).

Jak działają filtry węglowe?

W urządzeniach do oczyszczania powietrza zawierających węgiel aktywny zachodzi zjawisko adsorpcji, czyli wiązania cząsteczek zanieczyszczeń organicznych na powierzchni substancji. To skomplikowana reakcja chemiczna, w której powstają trwałe wiązania chemiczne także z większych drobin o bardziej złożonym łańcuchu. Co istotne, może dojść do adsorpcji fizycznej na warstwie już wcześniej zaadsorbowanych zanieczyszczeń w wyniku chemisorpcji.

Filtry węglowe do oczyszczaczy powietrza mogą być dodatkowo pokryte (zaimpregnowane) związkami chemicznymi, które modyfikują ich właściwości. Dzięki temu stają się czulsze na niektóre substancje, w tym m.in. metale ciężkie czy zanieczyszczenia nieorganiczne.

• Oczyszczacze powietrza Sharp (wybrane modele) zawierają żel krzemionkowy, który umożliwia usuwanie metali ciężkich.
• Oczyszczacze powietrza LIFAair posiadają dodatkowo zeolit, który pozwala usuwać tlenki siarki i tlenki azotu, dlatego polecamy je do stosowania w środowisku miejskim.

Filtry wstępne w oczyszczaczach powietrza

Dodatkowym rozwiązaniem w oczyszczaczach powietrza jest filtr wstępny, którego zadaniem jest zatrzymywanie największych zanieczyszczeń. To właśnie na nim zatrzymują się włosy, sierść zwierząt czy cząsteczki kurzu. Dzięki temu unikamy docierania większych drobin do filtra HEPA, co bezpośrednio przekłada się na jego wydajność.

Filtr wstępny najczęściej przyjmuje postać drobnej siateczki, niemniej może być również wykonany z materiału. Takie rozwiązanie oferują oczyszczacze powietrza Blueair. Szwedzki producent dba również o wygląd swoich urządzeń, dlatego filtry wstępne dostępne są w kilku kolorach – każdy Klient może dobrać je do aranżacji swojego mieszkania.

Filtry nawilżające w oczyszczaczach powietrza

Oczyszczacze powietrza z funkcją nawilżania najczęściej wykorzystują matę ewaporacyjną. To najbezpieczniejsza metoda nawilżania, która nie generuje mgiełki wodnej i nie podnosi temperatury w pomieszczeniu. Dzięki temu nie dochodzi do powstawania białego nalotu na meblach ani mokrych plam, więc na skutek ich używania nie niszczeją drewniane podłogi, meble czy sprzęty elektroniczne. Co istotne, takie rozwiązania mogą być swobodnie użytkowane w pokojach dziecięcych, bo nie istnieje ryzyko poparzenia.

Jak działają filtry nawilżające?

Ewaporacja to po prostu odparowanie wody. Maty ewaporacyjne pracują dokładnie tak, jak procesy zachodzące naturalnie w przyrodzie – w zbiornikach wodnych, wodach płynących czy glebie i na wilgotnych powierzchniach. Oczyszczacze pobierają suche powietrze z pomieszczenia, a następnie przetaczają je przez matę, która łączy cząsteczki wody z powietrzem. Następnie za pomocą wentylatora rozprowadzają je po całym pomieszczeniu. W ten sposób możliwe jest nie tylko zapewnienie jego optymalnej wilgotności względnej, ale także zatrzymywanie osadu, kamienia i mikroorganizmów zawartych w wodzie.

Żywotność filtrów do oczyszczaczy powietrza – od czego zależy?

Żywotność filtrów do oczyszczaczy powietrza może być różna – w zależności od producenta waha się od 6 miesięcy do nawet 10 lat. Czym różnią się poszczególne filtry?

• W przypadku filtrów HEPA największe znaczenie ma ich powierzchnia. Właśnie z tego względu staramy się ją przedstawić naszym Klientom – bardzo często znajdziesz ją w opisie produktu lub w tabelce na jego końcu. Mówiąc najprościej: im większa powierzchnia, tym więcej zanieczyszczeń jest w stanie “przyjąć” oczyszczacz bez strat na przepływie powietrza.
• Filtry węglowe natomiast różnią się między sobą przede wszystkim formą i masą – tę ostatnią również staramy się mierzyć (w przybliżeniu, ponieważ nie dysponujemy specjalistycznym sprzętem). Jeśli już wiemy, że to właśnie te parametry mają największe znaczenie dla efektywności wyłapywania zanieczyszczeń, powinniśmy wybierać oczyszczacze powietrza zawierające ich duże ilości – na uwagę zasługuje z pewnością oczyszczacz LIFAair LA510, w którym znajduje się aż 2 kg węgla aktywnego wymieszanego w proporcji 50:50 z zeolitem.

• Żywotność maty ewaporacyjnej uzależniona jest w dużej mierze od jakości wykorzystywanej wody. Są przygotowane do pracy z tzw. kranówką – należy jednak pamiętać, że znajduje się w niej sporo osadu, który osiada na filtrze. Poniżej przedstawiamy skuteczną metodę jego usuwania.
• Filtry wstępne nie podlegają wymianie, a jedynie okresowemu czyszczeniu, o czym za chwilę powiemy więcej.

Niektórzy producenci celowo zaniżają (sic!) rekomendowany czas eksploatacji filtra, ponieważ chcą, by użytkownik cieszył się ich 100% wydajnością – obserwujemy to np. w oczyszczaczach Blueair. Nie oznacza to jednak, że po tym okresie zawsze niezbędna jest wymiana na nowy model. Choć wiemy, że na żywotność filtrów w dużej mierze wpływa ich rodzaj (powierzchnia, masa etc.), to nie bez znaczenia pozostają również inne czynniki. Istotne są także:

• intensywność użytkowania oczyszczacza – rekomendujemy ich stosowanie przez 24 godziny na dobę przez cały rok, jednak z doświadczenia wiemy, że spora część naszych Klientów wykorzystuje je jedynie jako ochronę przed smogiem, w dodatku wyłącznie w tych godzinach, gdy są w domach,
• miejsce użytkowania oczyszczacza – filtry do oczyszczaczy powietrza znacznie częściej będą wymieniali Klienci mieszkający w miejscowościach o dużym zanieczyszczeniu smogiem czy posiadający mieszkania tuż przy ruchliwych ulicach,
• regularne czynności konserwacyjne – użytkownik może (a nawet powinien!) samodzielnie zadbać o swój oczyszczacz: poniżej przedstawiamy poprawne zasady użytkowania filtrów.

Jak rozpoznać, że filtr jest zużyty?

Jak rozpoznać, że filtr do oczyszczacza jest zużyty, to jedno z najczęściej pojawiających się pytań dotyczących użytkowania urządzenia. Co powinno przykuć uwagę? W przypadku filtrów HEPA wyznacznikami mogą być: czarny kolor, słaby podmuch powietrza wylotowego i głośniejsza niż dotychczas praca oczyszczacza. Zużyty filtr węglowy nie usuwa zapachów, a wyeksploatowany filtr nawilżacza jest trudny do wyczyszczenia z osadu, mimo stosowania specjalnych środków lub kwasku cytrynowego.

Najnowsze oczyszczacze powietrza posiadają wskaźnik filtra, który może informować o konieczności wymiany lub czyszczenia. To cenna wskazówka dla użytkowników. Dobrze jest jednak zdawać sobie sprawę, że mogą być bardziej lub mniej zaawansowane – niektóre mierzą jedynie czas od zrestartowania filtra, inne jego żywotność ustalają na podstawie czasu użytkowania, przepływu powietrza i stopnia zanieczyszczenia w danej okolicy (np. oczyszczacze LIFAair). Warto więc przeanalizować stan filtrów według naszych podpowiedzi zawartych wyżej.

Jak wydłużyć żywotność filtrów w oczyszczaczach powietrza?

Aby cieszyć się długą żywotnością filtrów, a co za tym idzie – pełną wydajnością oczyszczaczy powietrza, należy poznać poprawne zasady użytkowania filtrów. Każda z oferowanych przez urządzenie warstw wymaga osobnego podejścia. Dokładne wytyczne znajdziesz w instrukcji dołączonej do opakowania, jednak są też ogólne zasady, które zebraliśmy poniżej.

Filtr HEPA i filtr węglowy nie podlegają czyszczeniu, chyba że są filtrami hybrydowymi, na powierzchni których znajduje się siateczka wyłapująca największe zanieczyszczenia – wtedy powinno się je regularnie odkurzać. Co istotne, nie powinny mieć kontaktu z wodą. Starsze modele miewały rozwiązania, które można było zmywać – prowadziło to jednak do wielu problemów, gdyż użytkownicy nie osuszali ich wystarczająco skutecznie i z oczyszczacza wydobywał się nieprzyjemny zapach. Najczęściej kończyło się to znacznie szybszą wymianą filtra.

Mówiąc o filtrze węglowym, musimy również wspomnieć, że niekiedy zdarza się, że użytkownicy odczuwają nieprzyjemny zapach. Nierzadko przyczyną jest wilgoć, dlatego w takim przypadku, zanim zdecydujesz się na kupno nowego, rekomendujemy wystawienie go na kilka godzin na słońce celem osuszenia.

W kręgu zainteresowań właścicieli oczyszczaczy powietrza powinien pozostawać przede wszystkim filtr wstępny. Jest niewymienny, dlatego jeśli nie dojdzie do jego zniszczenia (np. pęknięcia podczas wymiany filtrów) będzie użytkowany przez cały okres używania urządzenia. Nie ulega więc wątpliwości, że należy regularnie usuwać z niego nagromadzone zanieczyszczenia, odkurzając je. Dzięki temu powietrze będzie miało swobodny dostęp do kolejnych warstw filtrujących. Jak często czyścić filtr wstępny? Zalecamy, zgodnie z sugestiami większości producentów, robić to co ok. 4 tygodnie. Jednak jako użytkownik urządzenia sam zauważysz, czy wcześniej nie zebrało się na nim dużo kurzu – wszystko zależy bowiem od miejsca stosowania oczyszczacza.

Jeśli jesteś właścicielem oczyszczacza z funkcją nawilżania, istotna jest także dbałość o stan filtra nawilżającego oraz zbiornika na wodę. Częstotliwość czynności konserwacyjnych jest uzależniona od ilości nagromadzonych zanieczyszczeń. Należy wykonywać je, gdy zauważysz spadek wydajności lub poczujesz nieprzyjemny zapach wydobywający się z wylotu powietrza. Istotne jest także okresowe czyszczenie (co ok. 4 tygodnie) przy pomocy kwasku/ soku cytrynowego lub specjalnego preparatu do usuwania kamienia. W tym celu należy zmieszać środek z wodą, a następnie zamoczyć w nim filtr na 30 minut (w przypadku specjalnego środka czyszczącego) lub 2 godziny (w przypadku mieszanki z kwaskiem).

Żywotność filtrów do oczyszczaczy powietrza zależy przede wszystkim od ich rodzaju (powierzchni HEPA i masy węgla) oraz miejsca i intensywności użytkowania urządzenia. Nie ma tu mowy o chwytach marketingowych ze strony producentów, jeśli znamy parametry wybranych urządzeń. Nie mniej istotna jest jednak również dbałość o filtry, czyli regularne odkurzanie filtra wstępnego czy usuwanie kamienia z filtra nawilżającego. To nie tylko przedłużenie czasu eksploatacji, ale przede wszystkim poprawa wydajności usuwania zanieczyszczeń.