Alergolodzy biją na alarm! Coraz więcej osób zmaga się we współczesnym świecie z alergiami. Szacuje się, że aż 40% społeczeństwa cierpi na jedną z odmian tej przypadłości. Eksperci już od dawna podkreślają wpływ smogu na zaostrzenie objawów alergii. Jednak dopiero teraz krakowscy naukowcy udowodnili jako pierwsi na świecie, że pył zawieszony stanowiący główny składnik smogu, może być alergenem samym w sobie. Przedstawiamy najczęstsze objawy alergii na smog i podpowiadamy, jak najlepiej się przed nią chronić.
Smog to zjawisko atmosferyczne występujące w postaci gęstej mgły, charakterystyczne głównie dla obszarów miejskich. Powstaje w warunkach bezwietrznych, jako efekt działań człowieka, a także niektórych zjawisk zachodzących w przyrodzie. Szkodliwe związki chemiczne, substancje stałe takie jak pyły zawieszone oraz kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, to główne składniki śmiercionośnego smogu.
Jak informuje Polski Alarm Smogowy, nasz kraj ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej! Rokrocznie z powodu jego występowania umiera aż 45 000 Polaków. Stężenie niezwykle groźnego benzo(a)pirenu przekracza u nas unijne normy ponad pięciokrotnie! Szczególnie wysokie wyniki osiągamy w sezonie grzewczym, czyli w miesiącach od października do marca/kwietnia.
Istnieje kilka ważnych czynników wpływających na powstawanie smogu. Jedną z głównych przyczyn występowania tego zjawiska w Polsce uznaje się tzw. niską emisję. Wynika ona w dużej mierze z ogrzewania domów piecami, które nie spełniają standardów emisyjnych. Warto podkreślić, że generuje ona do atmosfery aż 84% benzo(a)pirenu i 46% równie groźnych pyłów zawieszonych PM10.
W gospodarstwach domowych emisja zanieczyszczeń powstaje głównie na skutek intensywnego korzystania z ręcznych kotłów zasilanych drewnem, pieców kaflowych i niskosprawnych kotłów węglowych. Wśród innych źródeł smogu w Polsce wymienia się między innymi:
Spośród różnych gałęzi przemysłu wpływ na pojawienie się smogu ma przede wszystkim energetyka węglowa. Działanie elektrowni cieplnych, hut i koksowni znacząco podwyższa ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń, w szczególności metali ciężkich, dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłu zawieszonego.
Poważnym zagrożeniem jest także transport drogowy, szczególnie ten zasilany silnikami diesla. To one odpowiadają za ogromną część całkowitej emisji pyłu zawieszonego do atmosfery oraz cząstkową emisję WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne). Motoryzacja to również źródło wytwarzania tlenków azotu i wielu lotnych związków organicznych (LZO/TVOC/VOC). Ważną rolę odgrywają tu nie tylko samochody osobowe, ale także ciężarowe, pojazdy komunikacji miejskiej i maszyny budowlane.
Związki chemiczne wchodzące w skład smogu są niezwykle niebezpieczne dla ludzkiego organizmu. To realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Częste oddychanie zanieczyszczonym powietrzem może powodować reakcje alergiczne oraz wpływać na pojawienie się wielu chorób układu krwionośnego, oddechowego i nerwowego. Częsta ekspozycja na smog obniża odporność organizmu, co szczególnie może być zauważalne wśród dzieci.
Zanieczyszczenia powietrza stanowią jedną z najważniejszych przyczyn dolegliwości ze strony układu oddechowego. Najbardziej niebezpieczne dla dróg oddechowych są pyły zawieszone PM10, PM2.5 benzo(a)piren i WWA.
Pyły PM10 (cząsteczki o średnicy poniżej 10 mikrometrów) osadzają się głównie w górnych drogach oddechowych i oskrzelach. Te, które docierają do płuc, mogą zaostrzać reakcje alergiczne oraz powodować pojawienie się kaszlu lub trudności z oddychaniem. Najnowsze dane wskazują negatywny wpływ pyłu PM10 na zdrowie kobiet w ciąży i samego płodu.
Z powodu swojego ultramałego rozmiaru jeszcze bardziej niebezpieczne dla człowieka są pyły PM2.5. Mają one zdolność przenikania bezpośrednio do krwi, co w konsekwencji może mieć istotny wpływ na przebieg i rozwój chorób serca, a nawet nowotworów – szczególnie płuc.
Benzo(a)piren to związek silnie rakotwórczy, który długotrwale kumuluje się w organizmie. Jest bardzo częstym skutkiem niskiej emisji, związanej ze spalaniem węgla, drewna i śmieci. Wywołuje podrażnienie oczu, gardła, nosa i oskrzeli. Może powodować choroby nadnerczy, zaburzenia w pracy wątroby i prowadzić do niepłodności.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne powstają przede wszystkim w wyniku niecałkowitego spalania węgla i drewna, a także w procesie wytwarzania spalin mechanicznych i emisji przemysłowych. Powstają również wskutek działania natury – np. podczas pożarów lasu. WWA wykazują działanie rakotwórcze, zaburzają procesy endokrynologiczne. U kobiet w ciąży zwiększają ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu i nieprawidłowego rozwoju płodu.
Przeczytaj więcej w artykule - jak smog wpływa na zdrowie
Smog groźny jest dla całej populacji, jednak szczególnie niebezpieczny jest dla dzieci, osób starszych i kobiet ciężarnych. Drobne cząsteczki pyłu zawieszonego wchodzące w skład smogu są w stanie przenikać przez barierę łożyskowo-naczyniową. Narażenie ciężarnych na zanieczyszczenia powietrza zwiększa więc ryzyko poronienia, obumarcia płodu, niskiej wagi urodzeniowej lub wcześniactwa.
Zanieczyszczenia powietrza negatywnie wpływają na układ nerwowy płodu, co w konsekwencji może przełożyć się na gorszy rozwój i funkcjonowanie młodego człowieka. Licznie przeprowadzone badania udowadniają, że ekspozycja na smog powoduje u dzieci upośledzenie funkcji poznawczych, zmniejsza umiejętność do interakcji międzyludzkich, wywołuje trudności ze skupieniem uwagi i powoduje ubytek inteligencji. Wpływa także na częstsze występowanie depresji i nadpobudliwości (ADHD), może powodować wzrost skłonności do zachowań agresywnych. Zwiększa również ryzyko chorób neurodegeneracyjnych u dzieci i młodzieży.
Znany jest także związek pomiędzy podwyższoną ekspozycją na drobną frakcję pyłu zawieszonego (tworzonego głównie przez samochody z silnikami diesla) a obniżeniem ilorazu inteligencji (IQ) u najmłodszych. Oddziaływanie tego typu substancji porównywane jest z podwyższonym o 10 μg/dl poziomem ołowiu we krwi! Narażenie dzieci i młodzieży na wdychanie drobnej frakcji pyłu zawieszonego naukowcy przyrównują także do wypalania przez kobietę w ciąży 10 lub więcej papierosów dziennie. Obie przytoczone sytuacje są w stanie obniżyć IQ dziecka o nawet 4-5 punktów.
Alergia to dolegliwość wywołana nadmierną reakcją (nadwrażliwością) immunologiczną organizmu na czynniki zewnętrzne. Powoduje objawy chorobowe typowe dla konkretnego rodzaju alergenu. Pyły zawieszone będące przyczyną powstania alergii na smog zalicza się do alergenów wziewnych zewnątrzdomowych.
Zdajemy sobie sprawę, że wdychanie zanieczyszczonego powietrza wpływa negatywnie na układ oddechowy. Skąd jednak wiadomo, że istnieje coś takiego, jak alergia na smog?
Słuszność tej tezy potwierdzili naukowcy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy przez 3 lata prowadzili obserwacje w tym zakresie. Testy przeprowadzone na wąskiej grupie badanych udowodniły, że pył zawieszony PM2.5, będący jednym z głównych składników smogu, może uczulać tak samo, jak naturalne alergeny. Badacze wykazali, że bazofile (komórki krwi będące źródłem histaminy) aktywują się po kontakcie z pyłami zawieszonymi PM2.5. Stwierdzono, że reakcję tę można porównać do zachowania komórek krwi wystawionych na kontakt z pyłkami brzozy w przypadku osób zmagających się z alergią.
Badanie polegające na wprowadzeniu do świeżej krwi badanych odpowiednich cząsteczek smogu, okazały się nadzwyczaj zaskakujące. Aż 75% osób bez uczuleń i 83% osób zmagających się z alergią na brzozę pylącą wiosną, wykazało uczulenie na smog. Badania potwierdziły to, co dotąd było nieudowodnione – SMOG UCZULA!
Przenikanie smogu do organizmu udowodniły również analizy moczu osób poddanych próbie uczuleniowej. Pochodne rakotwórczego benzo(a)pirenu wchodzącego w skład smogu, wykryto we wszystkich analizowanych próbkach.
Warto podkreślić, że stan zapalny powstały w wyniku reakcji immunologicznej organizmu szczególnie niebezpieczny jest w przypadku osób już zmagających się z alergiami wziewnymi i u małych dzieci. Długotrwałe oddychanie skażonym powietrzem zawierającym pył zawieszony może prowadzić u nich do szybszego rozwoju astmy.
Wysoka ekspozycja na smog powoduje podrażnienie układu oddechowego, a w konsekwencji może wywołać reakcje alergiczne. Wdychanie zanieczyszczonego powietrza przez osoby uczulone na smog, skutkuje wystąpieniem następujących objawów:
U osób zmagających się z innymi alergiami wziewnymi, uczulenie na smog może potęgować istniejące już objawy, pogarszając znacznie samopoczucie alergika.
Alergia na smog w przeciwieństwie do innych typów uczulenia, nie pozwala na okresowe odczulanie, przynoszące ulgę w nawracających dolegliwościach. Dlatego też chcąc zminimalizować jej objawy, należy ograniczyć kontakt z zanieczyszczeniami powietrza. Czy jest to w ogóle możliwe? Istnieje kilka skutecznych sposobów pozwalających na znaczne zmniejszenie objawów lub nawet całkowitą ich eliminację.
Chcąc uchronić się przed nieprzyjemnymi reakcjami organizmu na nadwrażliwość na smog, można:
Objawy alergii na smog intensyfikują się po bezpośrednim kontakcie z alergenami, czyli pyłami zawieszonymi. Nie zawsze możemy zostać w domu w okresie zwiększonego ich stężenia. Kiedy musimy wyjść na zewnątrz mimo niesprzyjających prognoz jakości powietrza, warto zaopatrzyć się w specjalne maski.
Maski antysmogowe chronią układ oddechowy przed groźnymi substancjami unoszącymi się w atmosferze. Wyposażone są w specjalne filtry, które zatrzymują rakotwórcze substancje, w tym pyły zawieszone stanowiące główne źródło alergii na smog. Większość masek antysmogowych jest w stanie powstrzymać cząsteczki wielkości 0,01 mikrona, czyli mniejsze niż pyły PM2.5 i PM10. Poza smogiem filtry przechwytują także bakterie, wirusy, pyłki roślin i zarodniki grzybów. Blokują również intensywne zapachy, w tym odór dymu papierosowego.
Ze smogiem możemy zetknąć się nie tylko na zewnątrz. Jest on obecny również w naszych domach i miejscach aktywności zawodowej. Niewidzialne dla oka groźne substancje przedostają się do wnętrz budynków głównie w procesach wietrzenia. Podczas otwierania okien i drzwi do wnętrz może trafiać aż 50% pyłów zawieszonych wchodzących w skład atmosfery!
Nie warto jednak z tej czynności rezygnować całkowicie, gdyż wymiana powietrza pozwala zachować dobre samopoczucie i poprawia jakość snu. Oczywiście tylko wtedy, gdy wpuszczamy do pomieszczeń czyste powietrze. Co w sytuacji, gdy mieszkamy w rejonie silnie zagrożonym smogiem i spalinami? Jak wówczas poradzić sobie z problemem smogu w mieszkaniu, domu lub biurze? Warto zainwestować w dobry oczyszczacz powietrza.
Dowiedz się także, skąd bierze się zła jakość powietrza w domu.
W walce z objawami alergii na smog pomocne są oczyszczacze powietrza wyposażone w filtry HEPA. To wysokowydajne warstwy o zdolnościach absorpcyjnych, które w swych strukturach zatrzymują ultradrobne zanieczyszczenia, w tym smog i jego składowe. Wysokiej klasy HEPA są w stanie powstrzymać nawet bardzo niewielkich rozmiarów pyły, w tym pyły zawieszone będące tutaj czynnikiem alergizującym. Alergikom poleca się filtry HEPA w klasie E12 i wyższej.
Skuteczność neutralizacji alergenów wziewnych przez oczyszczacze powietrza potwierdzają liczne testy i badania przeprowadzane na całym świecie. Produkty polecane alergikom posiadają jedno z poniższych oznaczeń:
Szukasz oczyszczacza powietrza na smog? Zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami. Pomożemy ci dobrać model dopasowany do twoich potrzeb i warunków lokalowych, który z powodzeniem usunie z wnętrza groźne cząsteczki smogu – pyły zawieszone PM2.5 i PM10, gwarantując zdrowe warunki oddechowe tobie i twoim bliskim.
