Jak działa oczyszczacz powietrza?

Zanieczyszczone powietrze w naszych domach i miejscach pracy może być przyczyną licznych dolegliwości zdrowotnych. Intensywny smog w okresie grzewczym, pylące wiosną i latem rośliny, a do tego jeszcze kurz, brzydkie zapachy, zarodniki pleśni i drobnoustroje sprawiają, że jakość powietrza w naszych domach jest bardzo niska. Czy oczyszczacz powietrza skutecznie poradzi sobie z takimi problemami? Sprawdź jak działa oczyszczacz powietrza, a także na co zwrócić uwagę przy zakupie odpowiedniego modelu.

Jakość powietrza, którym oddychamy

Zastanawiasz się, czy oczyszczacz powietrza jest Ci naprawdę potrzebny? Niestety jakość powietrza, którym oddychamy zarówno na otwartych przestrzeniach, jak i w naszych domach i zakładach pracy pozostawia wiele do życzenia.

Każdy z nas robi średnio 900 wdechów na godzinę. Wprowadzamy do płuc ok 7,5 litra powietrza na minutę, czyli ponad 10 000 litrów powietrza na dobę. Szkodliwe pyły zawarte w powietrzu zwiększają ryzyko zachorowalności i śmierci w wyniku chorób płuc, nowotworów i dolegliwości układu krążenia.

Pocieszeniem może być fakt, że większą część życia spędzamy w pomieszczeniach, gdzie możemy próbować kontrolować jakość powietrza. Pomimo to 30% domów w Polsce dotyka tzw. 'syndrom chorego budynku'. Oznacza to, że jakość powietrza w pomieszczeniach może być dużo gorsza niż na zewnątrz!

Niesprawna wentylacja, emisja szkodliwych substancji z nowych mebli lub wykorzystanie szkodliwych dla zdrowia materiałów budowlanych mogą wywoływać negatywne dla życia ludzkiego konsekwencje (omdlenia, problemy z oddychaniem, mdłości, bóle głowy).  

Na szczęście przed większością z tych zanieczyszczeń może chronić oczyszczacz:

• Smog (mikroskopijne pyły, tlenki azotu, siarki itp.) – w okresie grzewczym z łatwością dostaje się do naszych domów przez nieszczelne okna, instalacje wentylacyjne czy w czasie wietrzenia mieszkania. Smog to tak naprawdę określenie pewnego zjawiska atmosferycznego, współwystępowania dużego zanieczyszczenia, zamglenia i braku wiatru. Potocznie jednak smog to skrót od dużego zanieczyszczenia powietrza.
• Kurz – zawiera ludzki naskórek, liczne bakterie, odchody roztoczy, jaja pasożytów, metale ciężkie, pyły.
• Alergeny – szczególnie uciążliwe dla osób cierpiących na alergie wziewne, przede wszystkim pyłki roślin i roztocza.
• Lotne związki organiczne – będące przyczyną powstawania 'syndromu chorego budynku'. 
• Formaldehyd – niebezpieczny związek chemiczny często pojawiający się w domach i mieszkaniach.

Oczyszczacze powietrza są więc dedykowane wszystkim osobom, które chcą zadbać o zdrowie swoje i swojej rodziny.

Co to jest oczyszczacz powietrza?

Oczyszczacz powietrza to urządzenie, które filtruje powietrze i usuwa z niego zanieczyszczenia. Jest to więc sprzęt, potrafiący zapewnić czyste powietrze w pomieszczeniu, w którym przebywamy.

Zależnie od zastosowania możemy wyróżnić dwa typy oczyszczaczy powietrza:

Domowe Sharp UA-HD40E-L	Budowlane IDEAL Hercules H14
Przeznaczenie: Usuwanie zanieczyszczeń w mieszkaniach, domach, biurach, obiektach użyteczności publicznej.	Przeznaczenie: Usuwanie zanieczyszczeń na placach budowy, na których wykonuje się prace wbijania, szlifowania, frezowania czy też usuwania tynku.
Cechy charakterystyczne Modele renomowanych marek skutecznie radzą sobie z oczyszczeniem powietrza ze smogu, alergenów, brzydkich zapachów i roztoczy. Przodujący producenci dbają o cichą pracę tych urządzeń, tak abyśmy mogli z nich korzystać w czasie pracy oraz snu. Dodatkowe funkcjonalności urządzeń (jonizacja, nawilżanie) podwyższają komfort naszego życia.	Cechy charakterystyczne Są wykorzystywane do odciągu i oczyszczania powietrza z substancji szkodliwych. Mogą być stosowane podczas prac związanych z usuwaniem azbestu. Służą też do punktowego odsysania pyłu. Są bardzo wydajne i przeznaczone do pracy na bardzo dużych powierzchniach.
Wygląd Mają atrakcyjny wygląd i doskonale mogą wpasować się w pomieszczenia w naszych domach.	Wygląd Mają wytrzymałą obudowę metalową, która pozwala na ich zastosowanie w trudnych warunkach roboczych.
Cena Od kilkuset złotych	Cena Od kilku tysięcy złotych

Z jakimi zanieczyszczeniami radzą sobie oczyszczacze?

Jak działa oczyszczacz powietrza?

Dzięki wbudowanemu wentylatorowi inicjowany jest wymuszony obieg powietrza i powietrze dostaje się do urządzenia. Tam następuje filtracja powietrza. W zależności od modelu powietrze może zostać także poddane nawilżeniu i jonizacji. Po usunięciu zanieczyszczeń powietrze zostaje wydmuchane do otoczenia. I choć sam schemat pracy urządzenia jest bardzo prosty, to jednak poszczególne modele bardzo różnią się pomiędzy sobą skutecznością względem poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń, ogólną wydajnością czy głośnością pracy.

Rodzaje oczyszczaczy powietrza?

Aby zapewnić maksymalną skuteczność i funkcjonalność, producenci stale rozwijają stosowane w nich technologie.

Zależnie od przeznaczenia możemy wyróżnić 4 główne typy oczyszczaczy powietrza (nie jest rzadkością, gdy dany model należy do wszystkich kategorii naraz):

• dla alergików,
• urządzenia antysmogowe,
• oczyszczające i nawilżające powietrze,
• jonizatory powietrza,

Typ 1. Oczyszczacze powietrza dla alergików

Alergia to jedna z najczęściej występujących dolegliwości zdrowotnych współczesnej cywilizacji. Nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na określony czynnik alergizujący wywołuje bardzo uciążliwe konsekwencje:

Leczenie alergii wziewnej niestety nie należy do najprostszych, a często jest po prostu niemożliwe lub nieskuteczne. W wielu przypadkach jedynym wyjściem jest całkowite ograniczenie kontaktu z czynnikami wywołującymi alergię. I dlatego właśnie oczyszczacz powietrza może rozwiązać Twój problem z alergią w domu czy w miejscu pracy.

Niestety 'nie wyleczy' nas z alergii, ale skutecznie usunie z pomieszczeń, w których przebywamy uczulające nas alergeny. Zastosowanie odpowiednich filtrów oczyszczających pozwoli na niemal całkowite usunięcie pyłków roślin, kurzu i bytujących w nim roztoczy, zarodników pleśni czy drobnoustrojów. Tego typu urządzenia ma w swojej ofercie Philips. Oczyszczacze tego producenta posiadają certyfikację ECARF oraz Polskiego Towarzystwa Antyalergologicznego. 

Niezwykle skuteczną metodę dezaktywacji alergenów unoszących się w powietrzu wykorzystuje technologia Plasmacluster. Zastosowanie tego rozwiązania w oczyszczaczach powietrza Sharp sprawia, iż są to doskonałe urządzenia dla alergików.

Typ 2. Urządzenia antysmogowe

Pozycja lidera Polski wśród krajów UE, którą otrzymaliśmy w wyniku najwyższego stężenia szkodliwego dla organizmu benzo(a)pirenu nie jest żadnym powodem do dumy.

Niestety oznacza to, że we wdychanym przez nas powietrzu znajdują się rakotwórcze substancje w ilościach przekraczających dopuszczalne normy niemal cały rok.

Przez nieszczelne okna, nawiewniki i kratki wentylacyjne, czy też w czasie wietrzenia smog w ogromnej ilości dostaje się także do naszych domów. Aby skutecznie usunąć smog z pomieszczeń, w których przebywamy, konieczne jest zastosowanie oczyszczaczy, najlepiej wyposażonych w filtr HEPA (klasa minimum E10) oraz filtr z węglem aktywnym.

Im wyższa klasa filtrów HEPA, tym czystsze powietrze. Filtry HEPA H13 pochłaniają minimum 99,97% najtrudniejszych do wychwycenia drobin 0,3μm, czyli niemal 100% pyłów PM2.5.

Najlepsze oczyszczacze bazują przede wszystkim z dwóch rodzajach filtracji:

• Filtr elektrostatyczny i fotokatalityczny - to połączenie świetnie sobie radzi z wieloma lotnymi zanieczyszczeniami i mikroskopijnymi pyłami. Wadą technologii jest, że w wyniku jej pracy powstaje ozon. W niewielkich pomieszczeniach, szczególnie słabo wentylowanych, jego koncentracja może przekroczyć normy. W reakcji fotokatalitycznej, podczas rozkładu dużych, lotnych związków organicznych, może powstawać też formaldehyd. Jest to niewątpliwie wada tych urządzeń.
• Filtracja mechaniczna - HEPA i węgiel aktywny (np. oczyszczacze LIFAair, Sharp, oczyszczacze Blueair) - pozwala na bardzo precyzyjne usuwanie zanieczyszczeń z powietrza, także tych najdrobniejszych i najgroźniejszych dla zdrowia. Nie zachodzą tu żadne reakcje chemiczne, nie ma więc szkodliwych produktów ubocznych.

Typ 3. Oczyszczacze powietrza z funkcją nawilżania

W okresie grzewczym powietrze w naszych mieszkaniach bardzo często staje się suche.  Co jest tego przyczyną? Zimne powietrze z zewnątrz może mieć dużą wilgotność względną. Jednak wilgotność bezwzględna (wyrażona w g wody/m³) może być bardzo niska. Wynika to z faktu, że wraz ze spadkiem temperatury maleje 'pojemność' powietrza na parę wodną. Przez to zjawisko dochodzi do skraplania się wody na zimnych powierzchniach, co wykorzystywane jest w osuszaczach kondensacyjnych. Takie zimne powietrze, gdy dostaje się do ciepłego pomieszczenia, ogrzewa się i jego wilgotność względna maleje.

Suche powietrze w mieszkaniu wywołuje:

• Drażniący kaszel
• Wysuszenie skóry
• Problemy z oddychaniem
• Problemy ze snem
• Podrażnienie spojówek

Dlatego też wiele oczyszczaczy powietrza zostało wzbogaconych o funkcję nawilżania ewaporacyjnego. Warto w tym momencie wspomnieć, że nawilżacze powietrza dzielą się na:

• Parowe – wytwarzają parę w wyniku gotowania wody. Jest to bardzo prosty i szybki sposób nawilżania powietrza. Ze względu na wysokie koszty poboru energii, nawilżacze parowe wiążą się z wysokimi kosztami eksploatacji. Praktycznie nie spotyka się już oczyszczaczy z wbudowanymi nawilżaczami parowymi.
• Ewaporacyjne – najzdrowszy sposób nawilżenia i zarazem najbardziej naturalny. Urządzenia wykorzystują technologię ewaporacji, która polega na odparowywaniu wody z odpowiednio dobranego wkładu nawilżającego, który obraca się w wodzie i jest owiewany przez zasysane powietrze. Takie nawilżanie można spotkać w m.in. w oczyszczaczach powietrza Sharp, Boneco, Philips, Daikin.
• Ultradźwiękowe – urządzenia wykorzystują ultradźwięki, które rozbijają wodę. W taki sposób tworzy się mgiełka złożona z mikroskopijnych kropelek wody, które parują dopiero w powietrzu. Ten typ nawilżaczy wymaga stosowania wody zdemineralizowanej. W przeciwnym wypadku na powierzchni mebli będzie osadzał się biały osad, ten sam co na dnie czajników. Ultradźwięki nie są polecane do stosowania w mieszkaniach, w których przebywają zwierzęta domowe. Niemal wszystkie psy, koty czy gryzonie słyszą ultradźwięki np. oczyszczacz Webber AP9405B.

Jako ciekawostkę warto nadmienić, że o optymalny poziom nawilżenia skóry może zadbać technologia jonizacji Plasmacluster. Jony te wytwarzają cienką warstwę wody na powierzchni skóry, chroniąc ją przed wysychaniem. Tu poznasz rekomendowane oczyszczacze powietrza z nawilżaczem.

Typ 4. Jonizatory powietrza

Jonizacja – Technologia zapożyczona z natury.

ok. 500 jonów dodatnich  oraz ~ 0  jonów ujemnych   / 1 cm³	4100 - 4300 jonów dodatnich  oraz 4100 - 4200 jonów ujemnych   / 1 cm³

Zawartość jonów zależnie od miejsca

Urządzenia elektryczne, które są w naszym otoczeniu, wytwarzają aerojony dodatnie. Ich dominacja w powietrzu neutralizuje jony ujemne, przez co praktycznie zanikają. Brak równowagi jonowej w powietrzu wzmaga namnażanie się mikroorganizmów. Dlatego tak ważna jest jonizacja powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy.

Uniwersyteckie laboratoria badawcze wykazały, że technologia Plasmacluster pozwala na wytworzenie jonów, które neutralizują wirusy (w tym grypy), powstrzymują rozmnażanie się roztoczy i rozwój grzybów. Do uczelni, które potwierdziły skuteczność tej technologii, należy m.in. Uniwersytet Harvarda i Uniwersytet Tokijski. 

Zalety optymalnej jonizacji powietrza:

• Unieszkodliwia i eliminuje wiele gatunków mikroorganizmów chorobotwórczych
• Neutralizuje alergeny
• Poprawia samopoczucie
• Poprawia jakość snu
• Zwiększa koncentrację
• Poprawa wydajności pracy

Tu dowiesz się więcej o jonizacji i poznasz rekomendowane modele oczyszczaczy powietrza z jonizatorem. 

Filtry stosowane w oczyszczaczach

Niemal każdy producent oczyszczaczy wprowadza swoje własne określenia i rodzaje filtrów. To sprawia, że na rynku dostępna jest ogromna ich ilość.

Rodzaje filtrów powietrza

Liczba filtrów powietrza

Paradoksalnie duża liczba filtrów wcale nie musi przekładać się na skuteczniejszą filtrację powietrza. Każdy z oczyszczaczy ma ograniczoną wydajność, która sprawia, że w ciągu minuty jest w stanie przefiltrować tylko określoną ilość powietrza.

Na rynku dostępne są oczyszczacze wyposażone nawet w 7 czy 8 filtrów. To jednak nie ilość filtrów wpływa na wydajność oczyszczacza. Wydajność urządzenia określa wskaźnik czystości dostarczanego powietrza (CADR). Działanie poszczególnych filtrów może się dublować i nie poprawia znacząco wskaźnika CADR.

Z drugiej strony musimy pamiętać, że każdy filtr w oczyszczaczu musi być regularnie wymieniany, zgodnie z zaleceniami producenta. To oznacza, że będziemy musieli ponosić wyższe koszty eksploatacji, które nie przełożą się na większą jakość urządzenia.  

Jakie filtry powinien posiadać dobry oczyszczacz?

Jeżeli chcesz, aby Twój oczyszczasz zapewnił czyste i zdrowe powietrze, powinien optymalnie zawierać:

• Filtr wstępny - usuwa duże pyłki i chroni pozostałe filtry przed przedwczesnym zużyciem
• Filtr HEPA (min. E12) - usuwa najbardziej szkodliwe dla zdrowia pyłki PM 2.5
• Filtr węglowy - usuwa brzydkie zapachy i lotne związki organiczne

Dodatkowo, jeżeli oczyszczacz posiada także funkcje nawilżacza i jonizatora (co jest bardzo dobrym rozwiązaniem) może być wyposażony w:

• Matę ewaporacyjną - zapewnia optymalne nawilżenie powietrza w najzdrowszy sposób
• Jonizator kationowo - anionowy - neutralizuje alergeny, likwiduje także najmniejszą frakcję pyłów PM 2.5.

Tak naprawdę te filtry w zupełności wystarczą, abyś nie musiał więcej przejmować się problemem smogu, uczulających pyłków czy suchego powietrza.

Łatwość wymiany i konserwacji filtrów

Z pewnością nie jest to najważniejsze kryterium wyboru, jednakże znacząco wpływa na komfort korzystania z urządzenia. Bywa, że wymiana filtrów lub ich konserwacja wymaga dość dużego wysiłku. Dlatego też warto dopytać sprzedawcę o tę kwestię.

Najważniejsze parametry techniczne oczyszczaczy

Na rynku jest dostępnych wiele modelów oczyszczaczy, które różnią się między sobą parametrami technicznymi, ceną, przeznaczeniem oraz skutecznością działania. Zanim zdecydujemy o zakupie oczyszczacza, zastanówmy się, która jego funkcja jest dla nas najważniejsza.

Parametry oczyszczaczy powietrza, które decydują o ich jakości i efektywności:

Gdzie wstawić oczyszczacz?

To zdecydowanie jedno z najczęściej pojawiających się pytań od osób, które planują zakup oczyszczacza. Tutaj obowiązuje prosta zasada: 

Oczyszczacz filtruje powietrze w pomieszczeniu, w którym się znajdujemy. W parametrach technicznych każdego modelu powinna znajdować się informacja do jakiego pomieszczenia jest on dedykowany. Oznacza to, że jeżeli dany model zalecany jest do powierzchni 30 m² (np. Sharp UA-HG40E-L) to oznacza, że oczyści jedną przestrzeń o takim metrażu, przykładowo może to być:

• Pokój o powierzchni 30 m²
• Salon z otwartą kuchnią - 30m²
• Bezpośrednio sąsiadujące pomieszczenia z szerokim przejściem - 30m²

Aby powietrze zostało przefiltrowane, musi się swobodnie dostać do oczyszczacza. W domach zwykle nie ma swobodnego przepływu powietrza między pomieszczeniami, drzwi stanowią niewielki ułamek powierzchni ścian. Tym samym jakość filtracji w pomieszczeniach bez oczyszczacza może nie być dla nas satysfakcjonująca.

Czy to oznacza, że do każdego pomieszczenia należy kupić osobny oczyszczacz?

NIE. Niektóre modele oczyszczaczy posiadają tryb intensywnego usuwania zanieczyszczeń. Dzięki temu, możemy swobodnie przenosić urządzenie pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami, np. w ciągu dnia korzystamy z urządzenia w salonie, przed pójściem spać włączamy szybki tryb oczyszczania w sypialni, a w nocy przełączamy na tryb cichy. 

Jeżeli jednak posiadamy duże mieszkanie lub piętrowy dom i korzystamy regularnie z kilku pomieszczeń, które nie stanowią otwartej przestrzeni, wówczas warto rozważyć zakup dodatkowego oczyszczacza. Dodatkowy oczyszczacz może być wskazany w okresie wysokiego stężenia smogu, jeżeli chcemy zapewnić czyste powietrze w swojej sypialni i pokoju dziecięcym.

Optymalnym rozwiązaniem jest posiadanie takiej ilości oczyszczaczy, ile jest wykorzystywanych sypialń. Jeśli w przykładowym domu w nocy domownicy śpią w trzech różnych pomieszczeniach, najlepiej kupić 3 oczyszczacze. Dlaczego? Wyżej już zostało to częściowo wyjaśnione. Powietrze stale wnika przez szczeliny okienne czy otwory wentylacyjne, w ciągu 1 godziny od wyniesienia oczyszczacza powietrze może być ponownie poważnie zanieczyszczone (wentylację projektuje się tak, by pełna wymiana powietrza w pomieszczeniu następowała co jedną godzinę).

Koszty eksploatacji oczyszczaczy

Decydując się na zakup oczyszczacza pamiętajmy, że cena zakupu nie jest jedynym kosztem, który poniesiemy. W zależności od wybranego modelu koszty mogą bardzo różnić się między sobą. Dlatego też zwróćmy uwagę na takie parametry, jak:

• Pobór mocy - energooszczędne urządzenia pozwalają zaoszczędzić nawet do 200 zł w skali roku. Bardzo niski pobór mocy – maksymalnie 20 W – ma oczyszczacz LIFAair LAX200.
• Częstotliwość i koszt wymiany filtrów - regularna wymiana filtrów gwarantuje wysoką jakość filtrowanego powietrza. Dlatego też musimy liczyć się z obowiązkową wymianą filtrów. Zanim kupisz oczyszczacz sprawdź ile posiada filtrów, a także jak często trzeba je wymieniać. Niektóre modele mogą zawierać nawet kilkanaście typów filtrów… co niekoniecznie musi poprawiać jakość powietrza. Z pewnością jednak będzie przekładało się na wyższe koszty eksploatacji. 
• Dodatkowe koszty - mogą one wynikać z nietypowych funkcjonalności oczyszczacza albo konieczności zastosowania określonej formy czyszczenia urządzenia. Przykładowo decydując się na zakupu nawilżacza ultradźwiękowego powinniśmy uwzględnić regularne koszt wody demineralizowanej. Z kolei inne modele wymagają użycia odkamieniaczy, srebrnych elektrod i innych materiałów, po to, aby funkcjonowały sprawnie.

Drobne wydatki mogą w skali roku urosnąć do kwot rzędu kilkuset złotych. Dlatego warto zadać sobie pytania, czy wszystkie dodatkowe funkcjonalności są nam niezbędnie potrzebne. Często okazuje się, że droższy oczyszczacz renomowanej marki o doskonałych parametrach wydajnościowych, przy uwzględnieniu kosztów eksploatacji jest tańszym i nieporównywalnie lepszym rozwiązaniem.